Takım çelikleri, metaller, plastikler ve ahşap gibi temel malzemelerin işlenmesinde, şekillendirilmesinde ve istenilen biçimin verilmesinde kullanılırlar. Takım çelikleri yeterli tokluğunun yanında sertliğinin yüksek olması en belirgin özelliklerindendir. Tokluğu kırılmasını engellerken sertlikte aşınma direnci sağlamaktadır.
Takım çeliklerinin en önemli 3 özelliği vardır:
Tokluk (Süneklik), bir malzemenin şekil degişimine uğramadan üzerine yüklenen yükü absorbe etme kapasitesidir. Takım çeliklerinde de yüksek dirence karşı tokluğun yüksek olması istenir.
Sıcak ortamda sertliği, Takım çelikleri malzeme işleme sırasında sıcaklıklar ortaya çıktığı için sıcaklıkla sertliğinin düşmemesi istenir.
Aşınma direnci, Sertlik, aşınma direnci için en önemli özelliktir ve tüm takım çelikleri işlediği malzemeden daha sert olmalıdır. Bu sayede aşınan taraf degil aşındıran taraf olur.
Ek olarak, metal kesiminde aşınma direnci diğer takım çeliklerine göre daha çok önemlidir. Aşınma direncini etkileyen diğer özellikler arasında, alet üzerindeki yüzey pürüzlülüğü (daha pürüzsüz bir yüzey, daha düşük bir sürtünme katsayısı anlamına gelir), bir kesme sıvısının kullanılıp kullanılmadığıdır.
Kesici takım malzemeleri;
Ticari olarak, en önemli takım malzemeleri yüksek hız çelikleri ve wolfram(tungs)karbürler, sermetler ve karbür kaplamalardır.
Aşağıdaki tabloda verilen takım çelikleri talaşlı imalattın %90 nını oluşturmaktadır.
Malzemeler | Sertlik | Enine kopma mukavemeti (MPa) |
Sade karbonlu çelik | 60 HRC | 5200 |
Yüksek hız çeliği | 65 HRC | 4100 |
Dökme kobalt alaşımı | 65 HRC | 2250 |
Wolfram(Tungsten) karbür (WC)
Düşük kobalt içerikli Yüksek kobalt içerikli |
1700 HK (103 HRC) 1800 HK (108 HRC) |
1400 2400 |
Sermet (TiC) | 2400 HK (143 HRC) | 1700 |
Alüminyum oksit(alümina) Al2O3 | 2100 HK (125 HRC) | 400 |
Bor Nitrit (BN) | 5000 HK (384 HRC) | 700 |
Polikristal elmas | 6000 HK (517 HRC) | 1000 |
Doğal elmas | 8000 HK (851 HRC) | 1500 |
Takım çeliklerinde işleme sürtünme ile olduğu için sıcaklık meydana gelmektedir. Sıcaklıkla mukavemetin düşmesi sebebiyle bazı durumlarda sürtünmeyi düşürmek için ve buna bağlı ısınmayı engellemek için sıvı kullanılır
Takım çelikleri talaşlı imalat, matkap uçları gibi sertlik gerektiren yerlerde kullanılmaktadır. Talaşlı imalatla ilgili tornalama adlı yazımızı okuyabilirsiniz.
[…] İdeal Kesici Takım Malzemesi […]